In een goede tekst blijft de lezer doorlezen. Maar wat onderscheidt de ene tekst van de andere? Waarom is de ene tekst goed en de andere tekst niet? Wat zorgt ervoor dat een lezer blijft lezen? Kortom, hoe schrijf je een goede tekst?
Er zijn verschillende bouwstenen voor een goede tekst. Herkenbaarheid is een sleutelwoord. De lezer herkent (iets van) zichzelf en voelt zich verbonden met de tekst.
Een goede tekst is herkenbaar voor de lezer
Als mensen zich herkennen in de tekst, raken ze getriggerd om door te lezen. Dat herkennen is heel breed, maar is bijna altijd te herleiden tot emoties. Iemand die blij, bang, opgewonden, verbaasd of verdrietig wordt van iets wat hij leest, leest sneller door. Iedere emotie heeft het in zich om lezers te binden of tot actie aan te zetten. Het is belangrijk om die emoties te leren herkennen. Daarna kun je ze inzetten in je teksten. Een paar voorbeelden om het te verduidelijken:
Plezier
Ik solliciteerde vandaag naar een nieuwe baan. De manager gaf me zijn laptop en zei: ‘Ik wil dat je probeert om mij deze computer te verkopen.’
Ik nam de laptop onder mijn arm, liep naar buiten en ging naar huis.
Aan het eind van de middag ging mijn telefoon. Het was de manager: ‘Breng die laptop nu terug!’
Ik zei: ‘Voor 200 euro is hij voor jou.’
Angst
- Een tijdklok die aftelt
- Een aantal dat langzaam terugloopt
- Een aanbieding die alleen geldig is op die ene beursdag
- Een opsomming van (nadelige) gevolgen wanneer je geen actie onderneemt
Woede
‘Ikzelf krijg als directeur 50% loonsverhoging. En omdat het zo goed gaat met de zaak, heb ik besloten dat jullie ook een beloning krijgen. 0,3% extra, is dat niet fijn?!’
Verbazing
In dit artikel vertel ik jou hoe je met de inzet van 1 euro over dertig dagen miljonair kunt zijn.
Verdriet
For sale. Babyshoes, never worn.
(Dit is waarschijnlijk het bekendste, kortste verhaal dat er is. Het werd lang toegeschreven aan Hemingway, maar er zijn twijfels of hij de auteur wel is.)
Emotie – herkenning – (re)actie
Waarschijnlijk heb je gemerkt dat deze voorbeelden iets met je doen. Een glimlach om het grapje. De herinnering aan de hotelkamer die je boekte nadat de melding “DEZE KAMER IS ZOJUIST GEBOEKT. NOG MAAR 1 BESCHIKBAAR” verscheen. Je verontwaardiging over het nieuws dat de topman van een bank zo’n grote loonsverhoging kreeg, terwijl je zelf al jarenlang voor hetzelfde loon werkt. De vraag hoe het mogelijk is om in dertig dagen van 1 euro een miljoen euro’s te maken. De verdrietige herinnering aan het overlijden van een kind in je omgeving.
De verschillende emoties roepen op tot verschillende (re)acties
- Het grapje maakt jou welwillend om ook de rest van de boodschap van de grappenmaker aan te horen. Je gaat er eens goed voor zitten.
- Deze hotelkamer is perfect. Die wil je niet missen, zoals je de vorige keer wel overkwam. Snel doe je de boeking.
- Je bent verontwaardigd over de salarisverhoging en stapt naar een journalist om dit onrecht aan de kaak te stellen.
- Jouw verbazing over een claim om in dertig dagen 1 euro om te zetten in 1 miljoen euro, zorgt dat je doorleest. Je wilt weten hoe je dat doet.
- Jouw verdrietige herinnering, zorgt voor verbondenheid met de nabestaanden. Je leeft met ze mee, omdat je weet hoe fijn dat is in deze situatie.
Een goede tekst is herkenbaar
Herkenning zit vaak in emotie. Iedere lezer heeft ervaring met blijdschap, met angst, met opwinding, verbazing en verdriet. Je wilt iets vaker meemaken (plezier) of juist niet (angst). Mensen, waar ook ter wereld, delen emoties. Emotie verbindt mensen met elkaar door de herkenning die er is. Een tekst die de emotie van de lezer raakt, zorgt daarom dat een lezer blijft doorlezen.
En dat is wat iedere schrijver wil.
PS: de emotie ‘walging’ heb ik niet genoemd, hoewel deze wel in het rijtje met basisemoties voorkomt. Horrorboeken of -films, smerige plaatjes, walgelijke teksten: ik ben er niet weg van. Vandaar.
