Tekstnet, de beroepsorganisatie voor tekstschrijvers, organiseerde samen met de Communicatiekring Utrecht een bijeenkomst over begrijpelijke taal. Ik was erbij en deed er nieuwe kennis en inspiratie op over schrijven en hoe je dat het beste kunt doen.
In mijn vorige blog deelde ik al wat gedachten over begrijpelijk schrijven, maar ik vond dat concrete schrijftips niet mochten ontbreken. Daarom vandaag:
Schrijftips om begrijpelijke teksten te schrijven
Ik deel vier tips die tijdens de bijeenkomst werden genoemd door een medewerker van Ed Loket. Ed Loket is opgericht onder het motto: “Meedoen begint met het begrijpen van waar het over gaat.” Dit motto geeft heel duidelijk aan waarom begrijpelijke teksten zo belangrijk zijn!
De 4 tips:
Begin gewoon
Test!
Evalueer je teksten kritisch
Houd de doelgroep voor ogen
#Schrijftip 1: Begin gewoon
Begin gewoon, dat klinkt heel makkelijk, maar is in de praktijk soms lastig. Je bent bekend met het onderwerp waar je over schrijft, misschien spreek je regelmatig met collega’s in jargon over jullie vakgebied, je voelt je gebonden aan alle schrijfregels die je vroeger op school leerde en gebruikt daarom veel formeel taalgebruik…
Bovenstaande speelt allemaal op de achtergrond mee wanneer je schrijft. Vaak onbewust. Dus dat ‘gewone beginnen’ heeft vooral te maken met bewustwording. Bewustwording helpt je te achterhalen waarom je schrijft zoals je schrijft. En of jouw manier van schrijven geschikt is voor jouw doelgroep en past bij de boodschap die je wilt overbrengen.
De medewerker van Ed Loket gaf deze praktische tip:
“Voor ieder moeilijk begrip bestaat ook een eenvoudiger variant. Maak daar gebruik van.” (Synoniemen.net helpt je op weg)
#Schrijftip 2: Test!
Een slimme tip, die heel veel informatie kan opleveren! Een tekst kun je eenvoudig testen. Dat doe je door de tekst voor te leggen aan één of meerdere proeflezers. Stel de vraag:
‘Begrijp jij waar het over gaat en wat ik met deze tekst wil bereiken?’
Natuurlijk kies je dan wel voor een proeflezer die past in de doelgroep van jouw tekst. Dus niet die collega die hetzelfde jargon gebruikt en daar net zo blind voor is als jij, maar wel die collega van een andere afdeling. Heb je iemand uit de directe doelgroep beschikbaar? Dat is nog beter.
Blijkt het lastig om iemand te vinden?
Misschien kunnen je connecties op social media je helpen!
#Schrijftip 3: Evalueer je teksten kritisch
Eh… Moet dat echt? Het kost al zoveel tijd om het fatsoenlijk op papier te krijgen. Ik ben blij als het de deur uit is en ga weer verder met het volgende stuk.
JUIST voor dat volgende stuk is het goed om kritisch te evalueren. Dat begint al direct na het publiceren. Mijn ervaring is dat ik tekst die ik eenmaal gedeeld heb, ineens met een nieuwe bril bekijk.
Zodat ik net na het verzenden die tikfout zie.
Of opmaak die niet meehelpt.
Of een woord waarvan ik denk: ‘Heb ik dat opgeschreven?’
Dat is niet altijd leuk, maar vaak wel leerzaam.
Behalve deze ‘interne evaluatie’ kun je ook feedback vragen aan lezers. Vraag wat zij ervan vonden. Wat opviel, wat is bijgebleven, of het verhaal duidelijk was, de boodschap goed overkwam of juist niet, waardoor dit kwam, enzovoorts, enzovoorts.
#Schrijftip 4: Houd de doelgroep voor ogen
Allereerst: om dit te kunnen doen moet je doelgroep natuurlijk wel kennen! Schrijf je voor collega’s die dezelfde achtergrond als jij hebben? Prima, je hoeft je taalgebruik weinig aan te passen, want jullie spreken ‘dezelfde taal’.
Schrijf je voor ‘alle inwoners van de gemeente’? Die groep is divers. Je moet rekening houden met verschillen in achtergrond, in leeftijd, in algemene kennis, in vaardigheden, in… Je ziet het. Hier wordt het complexer. Handig tip: stel je voor dat je met je oma praat over het onderwerp van je tekst. Zoals je het aan haar uit zou leggen, schrijf je het op. (Zonder alle keren dat je ‘eh…’ of andere stopwoordjes gebruikt natuurlijk 🙂 )
Bestaat je doelgroep uit patiënten? Ook deze groep is divers. Medische termen kunnen voor jou heel natuurlijk aanvoelen, maar je patiënt raakt misschien wel in de war. Leg uit, gebruik synoniemen, voorbeelden of illustraties die de tekst ondersteunen.
Nog meer schrijftips
Een lijstje met schrijftips is nooit compleet, daarom nog een kleine aanvulling op bovenstaande tips:
schrijf actief
wissel de lengte van zinnen af
schrijf zoals je praat
kies bewust voor een verteltijd (v.t. of t.t.), wissel alleen met reden en NOOIT binnen één zin
zorg dat de lay-out de leesbaarheid verhoogt
Waarom?
Waaromzou je willen dat iemand jouw tekst leest en denkt: ik lees het wel, maar ik snap het niet?
Mijn antwoord is: dat wil ik niet.
Daarom doe ik altijd mijn best om te schrijven in begrijpelijke taal die past bij de doelgroep.
Heb je hulp nodig om je boodschap op papier te krijgen?
Neem contact met me op. Ik kijk graag wat ik voor je kan betekenen.
Mijn zus en ik waren aan het appen over filosofische teksten en de hoeveelheid nieuwe (lees: verzonnen) termen die daarin gebruikt worden. Ik struikelde zelf over het niet consequent schrijven van diezelfde termen, maar toen appte ze me deze zinnetjes.
‘Dan moet ik het nog gaan snappen. Dat is weer anders dan het lezen.’
Haar uitspraak triggerde mij. Natuurlijk weet ik dat ze met een studie bezig is en dat ze zich wil inzetten om leerstof te begrijpen, dat het voor haar niet per se een obstakel is om de tekst nog eens te moeten lezen, maar toch…
Gemotiveerde lezer… of luie schrijver?
In de gedachte dat een lezer zich wil inzetten, schuilt een gevaar. Een student mag een gemotiveerde lezer zijn, in het dagelijks leven is veel tekst niet bedoeld voor gemotiveerde lezers.
En dat is best vervelend, want een (moeilijk) onderwerp begrijpelijk opschrijven is lastig. Dat kost tijd en aandacht. Bovendien is het noodzakelijk dat de schrijver zich in de doelgroep verplaatst.
Wat heeft het voor zin om iets op te schrijven als je doelgroep het niet begrijpt?
Een voorbeeld kan helpen
Je zesjarige zoon heeft net alle letters leren lezen, dus je kuntconcluderen dat je hem jouw favoriete verhaal in het Frans kunt voorschotelen. Maar je weetdat hij de klanken verkeerd zal uitspreken én dat hij NIETS zal begrijpen van wat hij leest. Geef je hem toch die tekst? Dan laat het gevolg zich raden: een gefrustreerde zoon.
Weg leesplezier.
Die Franse tekst kan nog zo’n leuk verhaal bevatten, als jouw zoon het niet kan volgen, komt hij daar nooit achter.
De boodschap komt niet over
Datzelfde geldt voor filosofische teksten vol zelfverzonnen woorden.
Voor ambtelijke brieven vol onbegrijpelijke uitspraken.
Voor een memo vol jargon en afkortingen.
Voor nietszeggende webteksten.
Voor juridische epistels vol langdradige en ondoorgrondelijke zinnen, die worden opgeknipt door lukraak her en der een komma te positioneren, zodat het nog ergens op lijkt en die worden opgeluisterd door woorden waar geen mensenkind in Nederland zich nog van bedient, waarbij her en der een wetsartikel wordt geciteerd en je de abbreviatie van verschillende clausules moet naslaan, voordat je aan het einde van de volzin bent gekomen en moet wederkeren naar het begin om te detecteren wat het ook alweer was waarover je aan het lezen was. (En nee, ik heb geen talent voor lange zinnen en moeilijke woorden, dus over voorgaande valt heel veel te zeggen, maar je snapt het idee)
Waarom?
Waaromzou je willen dat iemand jouw tekst leest en denkt: ik lees het wel, maar ik snap het niet?
Mijn antwoord is: dat wil ik niet. Daarom doe ik altijd mijn best om te schrijven in begrijpelijke taal die past bij de doelgroep.
Ben je een (beginnende) ondernemer en laat je een nieuwe website bouwen? Of heb je al een aantal jaren dezelfde website en vind je dat het tijd is om de teksten op die site weer eens aan te pakken? Lees dan vooral even verder!
Toen ik als tekstschrijver startte, werd het me algauw duidelijk dat je twee soorten schrijven hebt: schrijven voor internet en schrijven voor print.
Teksten voor internet zijn breed toepasbaar en daardoor heel waardevol.
Staat daar een keiharde scheidingslijn tussen? Nee, dat niet direct, maar grof gezegd kun je stellen: wat je bij schrijven voor print kunt toepassen, kun je niet automatisch toepassen op schrijven voor internet. Andersom geldt wel dat je teksten voor internet vaak ook kunt gebruiken voor print.
Met teksten voor internet vergroot je je bereik
Bijna iedere ondernemer heeft een website en veel ondernemers komen met de vraag: ‘Kan ik door jou mijn website teksten laten schrijven?’ bij mij terecht. Vaak omdat ze een nieuwe website laten bouwen, of omdat de bestaande website wordt geüpdatet.
De webteksten moeten zorgen voor een groter bereik. Je weet wel: stromen klanten die als vanzelf de website vinden en die direct de ondernemer opbellen om afspraken te maken en bestellingen te plaatsen.
Ja…
Dromen is fijn.
En het kan vast wel.
Maar om hoog in Google te ranken is meer nodig dan eens in de zoveel tijd je website een opfrisbeurt te geven. Als je al wat zoektermen hebt ingetikt voor je nieuwe webteksten, ben je ongetwijfeld de termen ‘SEO’ en ‘SEA’ tegen gekomen, of beloftes als: hoger ranken, hoe behaal je de nummer één positie in Google, scoren met je blog, etc.
Ik doe niet aan dat soort beloftes, want SEO is een breed begrip en aan SEA waag ik me niet eens (daar zijn andere specialisten voor). Ik wil het hebben over de invloed die jij zelf kunt hebben op je bereik.
Een website is nooit af
Nieuwe website teksten zijn een prima uitgangspunt als je je bereik wilt vergroten. Maar houd je het daar voor de komende jaren bij, dan kun je die opfrisbeurt van je website net zo goed laten zitten.
Het zit in mijn ogen zo:
Je website is niet af op het moment dat hij live gaat. Een goed werkende website met een groot bereik is een levend, organisch onderdeel van je bedrijf. Het mooie van internet is (in tegenstelling tot print) dat je kunt aanpassen, toevoegen en schrappen: alles wat het beste past bij de fase waarin jouw bedrijf zich nu bevindt.
Website en social media vullen elkaar aan
Als je op mij lijkt (en op de meeste ondernemers die ik ontmoet), dan heb je behalve je website nog één of meerdere social media kanalen waar je aanwezig bent.
Maar, wat ik ook uit eigen ervaring weet en wat ik zie bij veel ondernemers: we zijn wel aanwezig op die social media, maar we weten niet altijd precies wat we daar eigenlijk doen.
Een like uitdelen en af en toe een fotootje plaatsen, dat gaat nog wel. Maar regelmatig berichten plaatsen wordt lastiger.
Want wát moet je dan in vredesnaam posten?
Gebruik je bedrijfsverhaal!
Het duurde even voordat ik het doorhad, maar het groeide haast als vanzelf. Hoe vaker ik opdrachtgevers sprak en opdrachten uitvoerde, hoe duidelijker werd wat ik – als tekstschrijver – belangrijk vind. Mijn eigen bedrijfsverhaal was (en is) in ontwikkeling en dat gaf me inspiratie. Vanuit mijn bedrijfsverhaal werd het ineens veel gemakkelijker om mijn website en LinkedIn slim in te zetten!
Het mooie is, dat jij dit ook kunt doen. Jouw bedrijfsverhaal is er al. Het zit in het DNA van jouw onderneming. Het is de reden waarom je met je onderneming begon, hoe dat verlopen is, wat je geleerd hebt, hoe je gegroeid bent, wat je toekomstplannen zijn.
Neem jij je bedrijfsverhaal als uitgangspunt dan wordt (online) communicatie ineens veel gemakkelijker. In een uitgedachte strategie vormen de berichten vanuit jouw website, jouw mailings en jouw social media posts één geheel.
Als het goed is, ontwikkelt het bedrijfsverhaal met jou mee. Het groeit en verandert: jij stoot (met reden) producten of diensten af, of voegt juist producten of diensten toe. Op jouw website krijgen deze veranderingen een plek. Of dit nu is in de nieuwsberichten of blogs of in de basisteksten, dat maakt niet uit. Als je het verhaal maar blijft onderhouden.
Combineer je de ontwikkeling van je bedrijfsverhaal met een slimme social media strategie, dan krijg je meer dan een simpele planning die zegt dat je iedere week een post plaatst op LinkedIn. Er ontstaat samenhang in jouw communicatie.
Let daarbij altijd op je doel en doelgroep
Op Facebook heb jij een andere groep volgers dan op LinkedIn. Dus nee: je post niet op beide kanalen exact hetzelfde bericht. Dat werkt niet. De doelgroepen verschillen, dus je past de berichten daarop aan.
Niet per se inhoudelijk, maar wel qua toon en uitstraling.
De techniek en het beheer van je eigen website
Ten slotte wil ik de techniek nog noemen. Als laatste, omdat het (relatief weinig) met mijn vakgebied te maken heeft, maar zeker niet als minste.
Als je tot zover bent gekomen met het lezen van deze blog dan weet je dat naar mijn mening je website nooit ‘af’ is. Jouw website groeit mee met jouw bedrijf. Met andere woorden: je website is, net als je bedrijfsverhaal, altijd in beweging waardoor je bereik groeit.
Maar bij veel ondernemers ligt hier een groot technisch obstakel:
‘Ik moet mijn webbouwer bellen als ik iets wil wijzigen.’ ‘Iedere keer als ik inlog op het CMS, ben ik zoveel tijd kwijt met uitzoeken hoe het ook alweer werkt, dat ik het laat liggen.’ ‘De nieuwe medewerker op kantoor gaat de website bijhouden, maar inwerken op het systeem is lastig. Dus dat komt later wel.’
Al deze opmerkingen hebben één ding gemeen: ze gaan over Onbeheersbare, Ingewikkelde Content Management Systemen.
Ingewikkeld. Tijdrovend. Doet niet wat jij wilt. Duur (als je voor iedere wijziging de webbouwer moet inschakelen).
Zo’n website is zonde van jouw tijd en geld!
En totaal onnodig.
Er zijn meer dan genoeg webbouwers en Content Management Systemen waar al deze obstakels niet bestaan. Ga je (opnieuw) investeren in een website? Laat je voorlichten door verschillende webbouwers. Bedenk wat de website voor jou moet doen en vraag de webbouwer naar mogelijkheden en oplossingen.
Houd het logisch. Houd het eenvoudig. Houd het beheersbaar.
Wat ik maar wil zeggen is:
Stop met ‘zomaar wat te doen’.
Maak van je website een organisch, levendig onderdeel van je bedrijf.
Jouw bedrijfsverhaal groeit. Deel dit verhaal op je website en in al je andere (online) uitingen en laat zo je bereik meegroeien.
Schrijf je zelf teksten voor je onderneming, maar loop je regelmatig vast? Schuif je het schrijven voor je uit omdat je niet weet hoe je verder moet?
Een frisse blik helpt je verder
Dat is niet erg: iedere schrijver heeft af en toe de frisse blik van een ander nodig om opnieuw scherp te stellen. Wanneer ik een roman schrijf, schakel ik altijd proeflezers in. Ze wijzen me op fouten: ‘In de jaren dertig van de vorige eeuw hadden ze nog geen strobalen’
inconsequenties: ‘Hé, Lisette, hier is de hoofdpersoon blond en heeft ze lang haar, maar twee hoofdstukken geleden was ze nog donker en had ze kort haar…’
en gaten in het verhaal: ‘Ik begrijp niet waarom hij deze keuze maakt. Dat is ongeloofwaardig.’
Kortom: een frisse blik doet wonderen voor je tekst. Nou ja, niet direct. Met die opmerkingen moet je natuurlijk aan de slag. Een strobaal heb je gauw genoeg veranderd in een berg stro, maar wanneer de drijfveren van een hoofdpersoon niet geloofwaardig zijn voor de lezer, moet er meer gebeuren.
Vanuit de gedachte van ‘de frisse blik’ bood ik het afgelopen jaar een aantal ondernemers een tekstscan aan.
Wat is een tekstscan?
In een tekstscan controleer ik de tekst op leesbaarheid en doelgerichtheid en geef ik je tips om de tekst naar een hoger niveau te tillen. Niet alleen het stukje tekst dat je voor de tekstscan instuurt heeft er baat bij. Ook je anderen teksten worden beter (mits je die teksten natuurlijk wilt aanpakken). De tips die je krijgt zijn namelijk breder toepasbaar.
Voor wie is de tekstscan?
voor de ondernemer die twijfelt of de teksten goed genoeg zijn (je krijgt antwoord op die vraag)
voor de ondernemer die vastloopt op de inhoud (de tekstscan helpt je weer op weg)
voor de ondernemer die beter wil leren schrijven (de tips helpen je om de tekst te herschrijven en zo sterker te maken)
Voor wie is de tekstscan niet?
voor de ondernemer die geen zin heeft om ook maar een woord aan de tekst te veranderen (het doel van de tekstscan is dat je zelf gaat herschrijven)
voor de ondernemer die zijn teksten geweldig vindt (…)
voor de ondernemer die een hekel aan schrijven heeft (besteed het schrijven uit aan iemand die ervan geniet, en gebruik de vrijgekomen tijd om dingen te doen die je leuk vindt)
Aanbod: gratis tekstscan
Loop jij vast bij het schrijven of twijfel je of de boodschap goed overkomt? Mail maximaal 350 woorden in een Word-document naar info@lisettevandeheg.nl en vermeld daarbij wat je vraag of probleem is. Ik geef iedere maand 3x een tekstscan ter waarde van €65,- weg.
Zit jij niet bij die 3, maar heb je wel een vraag over jouw tekst? Laat een reactie achter, dan kijk ik of ik je verder kan helpen.
Een tekst schrijven? Doe het goed en houd je lezers vast.
Schrijf betere teksten
Veel mensen vragen me waar ze op moeten letten als ze gaan schrijven. Ik heb daarom 5 uitgangspunten op een rijtje gezet die jou helpen om een goede tekst te schrijven. Met deze regels in je achterhoofd kun je jouw teksten stap voor stap verbeteren. Het zijn regels die iedereen kan toepassen en die dus niets te maken hebben met de vraag: ‘Ben ik wel creatief genoeg om te schrijven?’ Of met de opmerking: ‘Ik heb geen inspiratie om te schrijven!’
Bepaal je onderwerp
Bepaal het doel van je tekst
Bepaal de doelgroep van je tekst
Besef waar en hoe jouw tekst verschijnt
Schrijf netjes (wees lief voor je lezer)
Wat me opvalt is dat veel mensen minstens één, maar vaak meerdere van bovenstaande regels vergeten toe te passen. Best kans trouwens dat mijn lijstje niet compleet is, dus als ik aanvullingen bedenk of ingefluisterd krijg, maak ik het langer.
Hoe logisch het misschien ook klinkt: het bepalen van je onderwerp is één van de belangrijkste stappen die je moet zetten, wil je een goede tekst schrijven. Door je onderwerp te bepalen (en af te bakenen) houdt je tekst samenhang.
Is het je wel eens overkomen dat je op een feestje zit en degene naast je begint te vertellen over, ik noem maar wat, de aanrijding die ze meemaakte. Je gaat wat rechterop zitten, je begrijpt ineens waar dat blauwe oog en die dikke wang vandaan komen en je verwacht alles te horen over een gelukkig-heb-ik-er-niet-meer-aan-overgehouden-dan-dit verhaal. Maar in plaats daarvan vertelt je buurvrouw over de boodschappen die ze deed, de harde muziek in de supermarkt en het praatje dat ze maakte met een bekende die ze tegenkwam. Die haar trouwens een roddel vertelde over…
En blijf bij je onderwerp!
Hè, ze had toch een aanrijding?
Je gedachten dwalen af en je probeert een smoesje te verzinnen om je te verontschuldigen en weg te komen. Wat ze vertelt dringt niet meer tot je door, totdat haar stem ineens uithaalt en je aandacht wel terug móet keren: ‘Ik ben nog nooit ZO geschrokken!’ Ze kijkt je aan en je weet dat je iets gemist hebt.
Namelijk: de essentie van haar verhaal. De aanrijding.
Je wilt niet dat je lezers afhaken op wat je te vertellen hebt. Lezers hebben een verwachting. Jij moet aan die verwachting voldoen. Bepaal daarom je onderwerp en blijf daarbij!
2. Bepaal het doel van je tekst
Vreemd genoeg maak ik regelmatig mee dat iemand een tekst wil schrijven, omdat… Ja, waarom eigenlijk?
Er zijn wel redenen hoor, bijvoorbeeld iets als: we sturen elke maand een nieuwsbrief, dus nu ook. Of: ik moet regelmatig bloggen, dus nu ook. Of: ik wil iets meer van mijn bedrijf laten zien
Gewoonte is geen goed uitgangspunt voor een tekst. Je moet een reden hebben om te schrijven. Bijvoorbeeld:
je hebt kennis waar je lezer slimmer van wordt
je hebt een nieuw product dat de lezer de oplossing van een probleem biedt
je hebt een actie die de lezer voordeel oplevert
Toch heb je nu nog geen doel bepaald. Er hoort meer bij. Een paar voorbeelden om het duidelijk te maken:
Je bent modeblogger en je vertelt je lezer wat de nieuwe trends zijn voor het komende seizoen. Je doel is: jouw lezers op de hoogte houden van actueel modenieuws.
Een achterliggend doel kan zijn dat je deze lezers ook in de toekomst wilt kunnen bereiken. Jouw tekst moet de lezer zo enthousiast maken dat ze hun e-mailadres geven in ruil voor jouw e-boek met modetips.
Je hebt een nieuw product ontwikkeld dat het rendement van verouderde zonnepanelen verhoogt. Je doel is: mensen bekend maken met je nieuwe product. Je gebruikt een pakkende advertentie.
Een achterliggend doel kan zijn dat deze lezers kopers worden van jouw nieuwe product. Vanuit de advertentie klikken geïnteresseerden door naar je website waar je hen met informatie, reviews, cijfers en feiten overtuigd van het nut van jouw product.
Je plaatst een ‘Koop nu’ knop.
In de wintermaanden heb je als hovenier minder werk, dus je vertelt in je tekst dat het tarief voor een tuinontwerp ’s winters lager ligt. Jouw doel is om ook in de winter een vaste inkomstenbron te genereren én om de werkdruk in de zomer te verminderen. Je plaatst een ‘Profiteer nu het nog kan’ knop in de winter en een ‘Voordelig tuinontwerp knop’ in de zomer.
Schrijf niet zomaar wat op, maar bepaal het doel van je tekst. Wat wil je dat de lezer weet of doet na het lezen van jouw tekst?
3. Bepaal de doelgroep van je tekst
Ken je doelgroep en schrijf teksten die hen aanspreken. Dat scheelt jou tijd en je lezers ergernis. Niet iedereen wil alles lezen. Houd in je achterhoofd voor wie je schrijft en pas daar je aanspreekvorm op aan. Schrijf je voor bejaarden of voor kinderen? Kies in het eerste geval voor u, in het tweede geval voor jij.
Schrijf je voor vakgenoten? Vaktaal verbindt jullie en je kunt uitleg over bepaalde zaken weglaten. Je wilt je collega’s niet betuttelen. Schrijf je voor leken, dan gebruik je liever niet teveel vaktermen en leg je sommige dingen duidelijk uit.
Hoe bepaal je de doelgroep?
Geef antwoord op de vraag: voor wie schrijf ik deze tekst? Haal je een concrete persoon voor de geest die jouw doelgroep vertegenwoordigt. Schrijf alsof het alleen voor die ene persoon is. Geef hem een naam, een leeftijd en een beroep die passen bij je doelgroep, bijvoorbeeld: Robert, 43 jaar oud en zelfstandig ondernemer.
Denk steeds aan Robert. Vraag jezelf af: is dit wat Robert wil weten? Dwaal ik niet af van het onderwerp?
Vraag Robert tijdens en na het schrijven of je tekst saai is, eenvoudig, moeilijk, vrolijk, somber.
Verschillende schrijftechnieken
Je kunt verschillende technieken toepassen om je doelgroep aan te spreken en de aandacht van je lezers vast te houden. Een paar voorbeelden:
trek je lezer met een vraag de tekst in (en geef natuurlijk ook het antwoord)
bied de lezer een oplossing voor zijn probleem
maak gebruik van spanningsbogen en: probeer eens een goede cliffhanger
gebruik voorbeelden
laat de lezer pijn voelen
of juist opluchting
Trek je lezer met een vraag je tekst in
‘Waarom gaan mijn plantjes dood?’ zou zo’n vraag kunnen zijn. Je kunt een tekst schrijven waarin mogelijke oorzaken aan bod komen en waarin je symptomen beschrijft van de stervende plantjes. Gaan de bladeren slap hangen? Dan geef je misschien te weinig water. Worden de bladeren geel, dan krijgt de plant misschien teveel zon.
Bied de lezer een oplossing voor zijn probleem
Het probleem van je lezer is: jeukende huid. Jij hebt de oplossing: een crème die wonderen doet. Je overtuigt de lezer met gebruikerservaringen of testresultaten van het nut van jouw crème.
Maak gebruik van spanningsbogen en: probeer eens een goede cliffhanger
Een goede spanningsboog geeft de lezer genoeg om over na te denken om door te willen lezen. Je houdt een spanningsboog in stand door af en toe vragen op te werpen die je ook regelmatig beantwoordt.
Een cliffhanger zet de lezer bij wijze van spreken op het puntje van de stoel en zorgt dat hij niet langer wil (of kan) wachten. Soapseries hebben de cliffhanger nog net niet uitgevonden, maar iedere aflevering eindigt ermee. De kijker wordt zo getriggerd om de volgende dag opnieuw aan te haken en verder te kijken. Cliffhangers in teksten staan vaak aan het eind van een hoofdstuk (zodat je toch nog even verder leest en uiteindelijk de halve nacht… Terwijl je eigenlijk vroeg moest gaan slapen…) of aan het eind van een artikel/ blogpost: er wordt bijvoorbeeld alvast vooruitgewezen naar een volgende bijdrage.
Gebruik voorbeelden
Ik gebruik regelmatig voorbeelden. Over plantjes die dood gaan, huid die jeukt, een hovenier die een speciale winteraanbieding heeft, enzovoorts. Dat doe ik om de theorie te vertalen naar de praktijk. Je gaat het voor je zien. Een voorbeeld brengt theorie dichterbij, zorgt voor herkenning en maakt het makkelijker om die theorie zelf toe te passen.
Laat de lezer pijn voelen
Hier houd ik zelf eigenlijk wat minder van. Tenminste, als het gaat om producten te verkopen. Het is een truc die bijvoorbeeld boekingsites vaak toepassen: je moet nu beslissen, want er zijn nog maar 3 van deze hotelkamers beschikbaar. Je wordt bang dat je iets zal verliezen. In dit geval: die perfecte hotelkamer. Terwijl je nog nadenkt, ziet je de 3 veranderen in een 2. Je moet nu, snel beslissen, want anders…
Of laat de lezer opluchting voelen
Dat vind ik de vriendelijker variant van de vorige. Persoonlijk heeft die mijn voorkeur. Je kunt een lezer opluchting laten voelen door informatie te delen waar de lezer naar op zoek is. Jij hebt bijvoorbeeld informatie voor iemand die geschrokken is omdat de hond een knikker heeft doorgeslikt. Of je hebt de perfecte oplossing voor inktvlekken in iemands dure blouse.
4. Waar en hoe verschijnt jouw tekst?
Een krantenartikel is anders opgebouwd dan een fictieboek. Een boek is anders dan een sollicitatiebrief. Een blog verschilt van een interview.
Onbewust weet je dit wel. Het punt is dat je je er ook bewust van moet zijn op het moment dat je zelf een tekst schrijft. In welke vorm en in welk medium verschijnt jouw tekst. Online of offline? Ieder medium kent zijn eigen doelgroep en zijn eigen format.
Inhoudelijk is er natuurlijk ook wat te zeggen over de verschillende verschijningsvormen van een tekst. Een krantenartikel heeft als doel mensen te informeren. Er wordt gebruik gemaakt van een kop, een lead en vervolgens komt broodtekst. Een boek is opgedeeld in hoofdstukken die structuur bieden. Daarnaast vind je in een boek een inleiding of introductie, in het midden de kern en aan het einde de afronding of de conclusie.
In een blog, of meer algemeen, op het internet heeft ‘schrijven zoals je praat’, de voorkeur boven de meer als ouderwets ervaren ‘schrijftaal’. Vermijd woorden die je ook niet gebruikt als je met vrienden in de kroeg zit (tevens, immers, daarentegen) én spreek je lezer rechtstreeks aan.
Een interview kan op verschillende manieren naar papier vertaald worden, maar vaak zie je iets terug van het oorspronkelijke vraag-en-antwoord gesprek dat is gevoerd. Soms staan de vragen letterlijk boven de alinea’s, soms zijn de vragen verweven in de tekst. Er is vaak een afwisseling tussen het letterlijk citeren van de geïnterviewde en informatieve tekst.
5. Schrijf netjes (wees lief voor je lezer)
‘Ik ben niet goed in grammatica, dus deze regel sla ik over.’
Als dat je eerste gedachte is en je wilt geen tijd steken in het grammaticaal verbeteren van je teksten, lopen jouw lezers weg. Sterker nog: ik ben ervan overtuigd dat jij je geloofwaardigheid als professional verliezen. Hoe groot je vakkennis ook is, als die kennis slecht op papier staat, overtuig je niemand.
Maar troost je: ook als je niet goed bent in taal en grammatica, zijn er manieren om je tekst te verbeteren.
Maak gebruik van hulpmiddelen die er zijn. Dat is allereerst de spellingcontrole in je schrijfprogramma. Dit programma heeft niet altijd gelijk, maar is wel een heel prima start om de eerste (en ergste) fouten te verwijderen. Zelf ben ik ook een groot fan van de website woordenlijst.org. Als ik twijfel over de schrijfwijze van een woord, controleer ik hier even hoe het zit. Verder zijn er voldoende handboeken (bijvoorbeeld de Schrijfwijzer van Jan Renkema) en websites te vinden die je op weg helpen als je vragen hebt.
Soms kun je trucjes toepassen om ingewikkelde woorden of zinsconstructies te vermijden. Wel of geen komma, of misschien zijn – gedachtenstreepjes – beter? Een -d, een -t of -dt? Hoe zit het met citaten? Schrijf je erin of er in? Vermijd dit soort ellende als je twijfelt. Knip die lange zin op in twee kortere. Houd voor de keuze van gedachtenstreepjes in je achterhoofd dat je ze mag gebruiken, maar met mate. En die -d, -t, of -dt? Kijk op Google. Vaak heeft iemand de vraag al eens gesteld en vind je jouw antwoord. Kom je er toch niet uit?
Durf hulp te vragen!
Heb je nog nooit over bovenstaande problemen nagedacht? Dan zie je pijnpunten in je eigen tekst misschien niet en doe je er goed aan iemand in te schakelen die het wel ziet. Want dat is de eerste stap: zie wat valkuilen zijn. De tweede stap is: trap er niet in.
Het getuigt van respect voor je lezer om je te verdiepen in de manier waarop je een tekst correct schrijft. Daarbij horen niet alleen voorbeelden zoals ik hierboven noemde. Er hoort ook bij dat je nadenkt over de opbouw en de lay-out van je tekst. We kennen niet voor niets: alinea’s, koppen, opsommingstekens, hoofdletters, aanhalingstekens en witregels. GEBRUIK ZE!
5 stappen die ook jouw teksten beter maken
Ik ben ervan overtuigd dat ook jouw teksten beter worden als je rekening houdt met onderstaande vijf stappen.
Bepaal je onderwerp
Bepaal het doel van je tekst
Bepaal de doelgroep van je tekst
Besef waar en hoe jouw tekst verschijnt
Schrijf grammaticaal netjes (wees lief voor je lezer)
